De Canon – een eeuwigdurend probleem

De Canon – een eeuwigdurend probleem

‘Je maakt wel al die filmpjes Alphaman, maar welk boek vind je het echt allermooist?’

Deze vraag wordt mij vaker gesteld en daar heb ik geen goed antwoord op. Van ieder mooi boek dat ik lees maak ik gelijk een filmpje! Zo kom je op een mooi lijstje uit.

Over die lijstjes is in de media vaak discussie, want: welke boeken mogen op DE lijst en welke schrijvers horen niet tot de ‘echte’ literatuur? In 2016 bereikte de discussie een nieuw hoogtepunt: ‘weg met die literatuurlijst’ en ‘Fuck de canon!’ schreven Kluun en Christiaan Weijts.

Maar Alphaman waarom zou jij je bemoeien met zo’n discussie?’

Dat ga ik ook niet doen. Komt alleen maar narigheid van. Er zijn namelijk genoeg voorbeelden uit het verleden van boeken die eerst wel populair waren maar later in de vergetelheid raakten. Een leeslijst of literaire canon laat alleen maar zien wat er precies op dat moment mooi gevonden wordt, dat kan door allerlei gebeurtenissen veranderen.

Een voorbeeld van een schrijver die in het verleden wisselend gewaardeerd is, is Jacob Cats.

‘Cats, Cats die naam ken ik ergens van, was dat niet een politicus in de zeventiende eeuw?’

Ja, dat klopt, je kan hem ook kennen van het Catshuis, een landgoed wat nu de ambtswoning van de minister-president is. In de zeventiende eeuw was hij raadspensionaris van Holland, een soort van super-politicus. Gelukkig hoefde hij niet alleen te werken, maar schreef hij in zijn vrije tijd ook gedichten, toneelstukken en emblemen (een soort zeventiende-eeuwse strips).

Tijdens zijn leven waren zijn boeken ontzettend populair, vooral onder het gewone volk. Hij schreef boeken voor alle burgers. Lange tijd was iedereen enthousiast over Cats en zijn werk, totdat Conrad Busken Huet in de negentiende eeuw een opstel schreef. In dit essay wordt Cats een ‘inkarnatie van den Nederlandschen daemon’ genoemd. Het zal je maar gebeuren! Juist de toegankelijkheid van Cats’ boeken wordt hem nu kwalijk genomen. ‘Burgerlijk’ wordt in die tijd een vies woord en daardoor verliest Cats zijn populariteit.

Als er toen een leeslijst was geweest, dan was Cats er sowieso vanaf geknikkerd.

De Alphamannetjes gebruiken de verkeerde canon