Boeken lezen is fantastisch. Maar wat nog leuker is, is boeken lezen die plaatjes hebben. In de Middeleeuwen hadden niet alleen kinderboeken afbeeldingen, maar ook boeken voor volwassenen. Sterker nog, eigenlijk was er geen verschil tussen kinderboeken en boeken voor volwassenen. Als je had leren lezen, dan las je als kind dezelfde boeken als je ouders. Vijftig tinten grijs bestond gelukkig nog niet.

Afbeeldingen werden na de uitvinding van de boekdrukkunst vaak gemaakt van hout. Een kunstenaar sneed de figuren uit in het hout en daarna kon deze uitsnede als een soort stempel gebruikt worden. De uiteindelijke afbeelding noemen we een houtsnede.

Een voorbeeld van een boek met zulke houtsneden is Mariken van Nieumeghen dat rond 1518 gedrukt werd bij de Antwerpse drukker Willem Vorsterman. De eigenwijze Mariken gaat in dit verhaal op stap met de duivel en daar kon een tekenaar leuke plaatjes bij bedenken. Toch gaat er in een van de vroegste versies van het boek duidelijk iets mis. Je ziet hieronder de eerste drie plaatjes die in het boek voorkomen. Inderdaad, het is drie keer dezelfde afbeelding!

‘Huh! Alphaman, waarom drie keer hetzelfde plaatje?’

Tja, dat is een goede vraag. Voor de lezer was het verhaal beter te begrijpen als tekst en beeld elkaar aanvulden. En als je niet zo heel goed kon lezen, kon je het verhaal alsnog goed begrijpen met plaatjes als ondersteuning. Een drukker kon daarbij een hogere prijs voor een boek vragen als er plaatjes in stonden. Als je veel afbeeldingen invoegde, kon dat dus een leuk extraatje opleveren. Maar drie keer hetzelfde plaatje? Het lijkt erop dat de drukker gewoon erg slordig is geweest.

Dit boek kwam van dezelfde drukker, Willem Vorsterman. Deze drukker was sowieso nogal van het hergebruiken. De houtsneden die hij gebruikte zijn namelijk kopieën van de houtsneden die een andere drukker, Jan van Doesborch, had laten maken voor zijn Mariken-druk. Dat Vorsterman aan piraterij deed vond Van Doesborch vast niet leuk, maar het was legaal. Het copyright was toch nog niet uitgevonden.

De Alphamannetjes maken een toets